Rein de Jong ~ Willem Vermeulen


Titel: Rein de Jong. Van beurtvaart tot wegtransport.
Subtitel: Een transportbiografie
Auteur: Willem Vermeulen
Uitgeverij: Uitgeverij Willem Vermeulen
Jaar eerste druk: 2016
ISBN: 978 90 800423 0 8
Land van oorsprong: Nederland (Nederlandstalige teksten)
Formaat: 27×18 cm, in kleur waar mogelijk, hardcover, 352 pagina’s
Aanschafprijs: €39,95
Te koop bij: Uitgeverij Willem Vermeulen

Na de boeken over Hesselman en Van Maanen is ‘Rein de Jong’ het derde bedrijf wat in de transportbiografie-reeks van Willem Vermeulen behandeld wordt. Naast dat het natuurlijk het verhaal van Rein de Jong is, is het ook het verhaal van de geschiedenis van het transport in Nederland in de twintigste eeuw. Erg mooi om te zien hoe beurtschippersfamilie De Jong ‘aan de wal kwam’ en hun bedrijven succesvol over de weg uit wisten te breiden.

Het verhaal van ‘Rein de Jong’ begint eigenlijk al op 2 januari 1776, de geboortedatum van Derk de Jong, die later binnenvaartschipper wordt. Zijn zoon Derk (namen worden nogal eens hergebruikt bij de De Jongs) kiest ook voor het schippersleven, maar in plaats van de vrije vaart word hij rond 1830 beurtschipper tussen Apeldoorn en Rotterdam. Ook zijn zoon, Gerrit Jan de Jong, wordt beurtschipper. Hij kan gratis een schip krijgen van ene Mannes de Graaf, maar wel op voorwaarde dat hij met diens dochter trouwt! Gerrit Jan kiest er voor maar gewoon 200 gulden voor het schip te betalen en met ‘zijn’ Maria Hugina te trouwen.

Gerrit Jan en Maria Hugina krijgen zeven kinderen, waaronder Dirk, Rein en Gerrit de Jong. Deze drie broers bouwen het bedrijf uit tot 4 schepen, die alle ‘Risico’ heten. In 1933 besluiten ze hun dienstenpakket uit te breiden met vervoer over de weg. Rein zal dit op zich nemen, hij is de enige van de broers met een rijbewijs. De afdeling wegvervoer breidt snel uit, in de jaren ’30 is zelfs de eerste tankauto al in dienst. Zoals overal laat de Tweede Wereldoorlog ook bij De Jong diepe sporen achter, diverse schepen en trucks worden verwoest in de oorlogsjaren. Tijdens en na de oorlog bouwt men ook zelf trucks door diverse tweedehands onderdelen met elkaar te combineren. Een voormalig White buschassis is daar een fraai voorbeeld van.

Eind 1945 trekt Gerrit zich uit het bedrijf terug om zelfstandig als agent voor Reederij Van der Schuyt aan de slag te gaan. Per 1 augustus 1946 wordt dit notarieel geregeld en ontstaat uit het oude bedrijf direct ook ‘Gebr. D. en R. de Jong Transport-, Expeditie- en Garagebedrijf’. Zo rond die tijd stoppen Dirk en Rein ook met hun schepen om zich geheel op het wegtransport te richten. Niet alleen op het transport zelf, men handelt ook in transportmaterieel en verwerft zelfs dealer- en importeurschappen. Het plan is om Fodens in onderdelen te importeren en die in Heerde, de vestigingsplaats van het bedrijf, te assembleren. Dat blijft (helaas) beperkt tot één exemplaar, nog vóór de daadwerkelijke start van de productie besluiten de broers ieder hun eigen weg te gaan. Op 1 november 1953 wordt de vof ontbonden en worden het materieel, personeel en de klanten onder Dirk en Rein verdeeld. Ze gaan niet helemaal in ruzie uit elkaar, men blijft gewoon buren en belooft als ze extra capaciteit nodig hebben eerst hun broer in te huren.

Omdat Rein de Jong niet wil dat zijn zoons onenigheid krijgen als hij er niet meer is, zoals hij dat wel had met zijn broer, wordt het bedrijf in 1971 verkocht aan Van Gend & Loos, wat op haar beurt een dochter van de NS (en dus een staatsbedrijf) is. In de jaren ’70 neemt Rein de Jong diverse bedrijven over, waaronder dat van buurman Dirk de Jong. De neven die inmiddels de directies vormen konden het beter met elkaar vinden dan hun vaders. Op 31 december 1986 neemt Nedlloyd Van Gend & Loos, inclusief de dochterondernemingen, over van de NS. Begin jaren ’90 zet Nedlloyd diverse bedrijven die ze niet tot haar kerntaken ziet ‘in de etalage’, waaronder Rein de Jong. De directie, Ted Hoogers en Onno Tjeerdsma, besluit het bedrijf dan maar zelf te kopen. Na enkele jaren merken ze dat ze te groot zijn voor het servet, maar te klein voor het tafellaken. Via Jan de Vries, de man achter Jonker Veendam, komt men bij Harry Vos terecht, die het bedrijf per 2 oktober 1996 overneemt. De gedachte was dat men onder Vos net als onder de vorige eigenaren als zelfstandig dochter kan opereren, maar Vos verandert snel van gedachten. Eind jaren ’90 worden de diverse dochterbedrijven compleet in het concern geïntegreerd. Daarmee verdween niet alleen Rein de Jong, maar ook diverse andere roemruchte Nederlandse transportbedrijven, zoals De Bruin, Jonker, Newexco, Trio, NWM en Malenstein van het toneel.

Rein de Jong zei mij persoonlijk aanvankelijk niet zo veel. Het bedrijf hield precies op met bestaan toen ik als puberjochie net begon met foto’s maken, heb er dus ook nog minder dan een handjevol eigen foto’s van. Ook met de scheepvaart heb ik niet zo veel. Toch werd ik vanaf de eerste alinea in het boek gesleurd. Ik lees ’s avonds voor het slapen gaan altijd even, maar heb de afgelopen weken toch wel slaap tekort gehad, puur doordat ik het boek niet weg wilde leggen. Na het lezen van het boek heb ik WEL iets met het bedrijf.

Het boek heeft dezelfde opmaak en opbouw als het Van Maanen boek, wat het ten allen tijde interessant houdt. Het is een flinke lap tekst, ik lees snel maar heb toch enkele weken plezier gehad van het boek, maar wordt nergens saai. Alle 519 foto’s hebben informatieve bijschriften met meerwaarde, er wordt niet puur opgeschreven wat je toch al op de foto zet. En voor wie toch niet het hele boek wil lezen (niet iedereen in de transportsector is een groot lezer natuurlijk) wordt er bij veel verhaaltjes verwezen naar andere verhalen in het boek voor de juiste context.

het verhaal van Rein de Jong is niet te snappen zonder de context van de bedrijven er om heen, gelukkig worden die verhalen ook verteld in een fijne toegankelijk leesbare stijl. Verhalen over trucks, klanten, de mensen achter het bedrijf en dergelijke worden afgewisseld met leuke anekdotes. Er is niet alleen aandacht voor de positieve dingen, ook de keerzijde word bekeken. Mensen die (niet zelden veel te jong) komen te overlijden, ongevallen, moeilijke economische tijden, er wordt niet omheen gepraat.

Al met al een absolute aanrader. Niet alleen voor Rein de Jong-liefhebbers, maar voor iedereen die iets met transport heeft. Willem Vermeulen heeft nu even een rustpauze ingelast, maar ik kan niet wachten tot een volgend deel in deze transportbiografie-reeks.

Met dank aan Uitgeverij Willem Vermeulen voor het ter beschikking stellen van het boek.

No Responses

Reageer

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *