Er wordt wel eens gezegd dat tegenwoordig alle auto’s op elkaar lijken. Er zijn nogal wat automerken die aan badge-engineering doen, dus feitelijk dezelfde auto verkopen met een andere merknaam. Toch zijn er auto’s die wel heel veel namen lijken te hebben.
Het is niet verwonderlijk dat de Jeep op veel plaatsen werd geassembleerd. De voor die tijd lichte, wendbare terreinwagen leek ideaal voor militaire toepassingen. Later werden ook agrarische toepassingen gevonden en nog later werden zelfs op basis van Jeep kleine vrachtwagens gebouwd. In dit artikel gaan we iets meer in op de Jeep CJ, die werd ontwikkeld door Willys-Overland. CJ staat voor “civilian jeep”, oftewel een versie van de jeep die commercieel verkrijgbaar was. De eerste prototypes ontstonden rond 1942. De eerste Jeep CJ die in andere landen werd geproduceerd was de CJ-3. De Jeep CJ werd o.a. gebouwd in Turkije, Iran, Frankrijk, Spanje, Mexico, Argentinië, Canada, Brazilië Japan, Zuid-Korea en India. Rond die tijd werd Willys-Overland overgenomen door Kaiser en ontstond Kaiser-Jeep.
Mitsubishi was verantwoordelijk voor de Jeeps die in Japan gebouwd werden en hadden ook het logo van Mitsubishi. Deze werd van 1953 tot zelfs 1998 gebouwd!
Mahindra bouwde de Indische variant. Mahindra hield het nog langer vol: tot 2010 kwamen op de CJ gebaseerde auto’s uit de fabrieken, hoewel bijvoorbeeld de Roxor visueel nog altijd sterk leunt op de Jeep.
In Turkije werd in een joint-venture een fabriek opgezet. De fabriek werd overgenomen door een onderdeel van het Turkse leger in de jaren ’80.
In Iran was de voorloper van Pars Khodro een lokale versie van Jeep CJ als Sherkat-Sahami. Dit stopte in 1981 door de Iraanse revolutie.
In Spanje was het VIASA (Vehículos Industriales y Agrícolas, S.A.) die in licentie Jeeps ging maken. Later nam Ebro VIASA over, waarna Jeeps ook met de merknaam Ebro en Avia (eveneens door Ebro overgenomen) verschenen. Dit verdween met de overname van Ebro door Nissan.
In Frankrijk kreeg Hotchkiss een licentie om de Jeep CJ te mogen bouwen. De civiele versies werden zelfs onder de merknaam Hotchkiss verkocht. Het waren waarschijnlijk de laatste voertuigen van Hotchkiss die je als personenwagen kunt beschouwen.
In Zuid-Korea is de geschiedenis wellicht iets gecompliceerder. De firma Ha Dong-hwan bouwde aanvankelijk de Jeep CJ in licentie. Later werd een joint-venture opgericht tussen autobouwer Shinjin en American Motors (toen eigenaar van Jeep). Deze Jeeps werden voorzien van de merknaam Asia. Toen AMC zich terugtrok werd Shinjin-Jeep hervormd tot Keohwa. Dit duurde kort, want Dong-A, de firma die een voortzetting was notabene Ha Dong-hwan, nam Keohwa over. Dong-A werd niet lang daarna overgenomen door SsangYong. Zover mij bekend stopte de productie in 1996, kort voor de overname van SsangYong door Daewoo. Asia zelf ontwikkelde een Jeep-achtige auto, de Rocsta.
SsangYong, foto Martin Brink / terrein.nu
In Mexico bouwde VAM (Vehículos Automotores Mexicanos) de Jeep in licentie, die volgens sommige bronnen ook deels met deze merknaam werd verkocht.
In Argentinië werd Industrias Kaiser Argentina opgezet en ook hier werd de Jeep geproduceerd. Zover mij bekend werden deze als Jeep verkocht. Wel waren er andere Jeep-modellen die de IKA-merknaam kregen.
In Brazilië werd ook een firma opgericht, Willys-Overland do Brasil. Dit werd later overgenomen door Ford, waardoor er zelfs Jeeps met Ford-logo als Ford Jeep verkocht werden.
Derivaten:
In Colombia was de Jeep erg populair, hoewel deze daar nooit werd gemaakt. Dit veranderde min of meer in de jaren ’90, toen Willco werd opgericht. Deze maakte gebruik van oude Ebro-mallen om de carrosserie te maken, Hercules-motoren uit de Verenigde Staten, maar ook lokaal geproduceerde onderdelen. Het is dan wel geen “echte” Jeep, maar men maakte er geen geheim van wat het voorbeeld was.
De Mahindra Roxor is een auto die veel te danken heeft aan de Jeep, maar die door de fabrikant sterk moest worden aangepast, aangezien de huidige eigenaar van Jeep (FCA) niet blij was met het feit dat deze zelfs in de Verenigde Staten zelf werd geproduceerd. Ondanks de vele wijzigingen is toch vrij duidelijk te zien dat Mahindra de Jeep wel degelijk als voorbeeld nam.
De Asia Rocsta was een auto die ook dankzij Jeep gemaakt kon worden. De ervaringen met de Jeep werden gebruikt om een eigen model te ontwikkelen. De verwantschap is desondanks vrij duidelijk. Bij de Kia Retona was dit al veel minder. Geen wonder, want dat was eigenlijk een doorontwikkeling van de Rocsta.
De Turkse versie werd door het leger geproduceerd vanaf de jaren ’80. Rond die tijd werd het ontwerp aangepast en werd meer lokaal materiaal gebruik, wat zorgde voor een aantal nieuwe merken: Tuzla (vernoemd naar waar de auto’s gemaakt worden), Poyraz en Tayfun.
In Zuid-Korea is het oudste automerk Shibal. Dit bouwde een lokale versie van de Jeep (zonder licentie) met primitieve middelen. Zover mij bekend zijn er twee exemplaren, al dan niet als replica (onduidelijk) in musea te zien.
De Jeep-Zanzi is een wellicht ietwat onwaarschijnlijke naam. Niet direct af te leiden uit de naam is dat dit een Zwitserse versie is. Het is een lokale carroseriebouwer die een Jeep CJ-chassis stripte en er een klein truckje mee bouwde. Het is dus niet een Jeep, maar er wel op gebaseerd en als zodanig een derivaat.
Niet alleen Jeep-Zanzi, maar ook Viasa en daarmee later Ebro, bouwde zo’n vrachtwagentje, die uniek voor Spanje was.
Beeldredactie en tekst: Jan Clevering
No Responses