Op bezoek bij het FKF museum voor openbare netheid in Budapest

Mijn bezoek aan het FKF museum voor openbare netheid in Budapest op 22 september 2021 moest het hoogtepunt van mijn vakantie worden… En dat werd het ook! Het had wel wat voeten in aarde. Na een tip van Juraj Hlavac over deze imposante collectie heb ik contact opgenomen met de marketing-afdeling van FKF, het afvalverwerkingsbedrijf van Budapest. Na wat heen en weer mailen vonden we een moment dat voor zowel mij, de marketingmevrouw en de museummevrouw goed paste. In mijn eentje naar Budapest rijden is voor mij geen probleem, maar met mensen die ik niet ken afspreken op een plek die ik niet ken? Dat is iets wat met mijn vorm van autisme behoorlijk moeilijk is. Maar ik ben heel blij dat ik het toch gedaan heb! De Hongaarse naam is trouwens Köztisztasági Múzeum, dat wilde ik toch even vermelden, dan valt dit artikel ook buiten het Nederlandse taalgebied met Google te vinden.

Het museum is gevestigd aan de rand van de stad Budapest, op het terrein waar het ingezamelde stadsafval om wordt gezet in energie. Meestal wordt een museumbezoek gecombineerd met een educatief bezoek aan deze centrale, maar omdat ik maar beperkte energie heb, heb ik me volledig op het museum en haar voertuigen gericht.

Blik van buiten op het museumgebouw. Er is een grote wens voor een groter gebouw, zodat de voertuigen die nu buiten staan ook droog binnen kunnen staan. Geen overbodige luxe wat mij betreft!



Prullenbakkenkunst.

Een aantal verschillende gebruikte vuilnisbakken.

Vanaf het eind van de 19e eeuw tot en met de jaren ’20 van de twintigste eeuw werden deze waterwagens met paardentractie in Budapest en haar voorsteden gebruikt. Deze 1.600 liter tanks hadden geen ingewikkelde mechanismen nodig: het water vond met hulp van de zwaartekracht haar weg naar de stoffige straten. Ze vervingen de mannen met slangen die daarvoor handmatig de straten schoon spoelden in de conglomeratie.
In de jaren ’20 van de vorige eeuw verschenen de Krupp veegmachines in het straatbeeld van Budapest, de eerste in 1926. Ze waren uitgerust met een 24 pk sterke benzinemotor en hadden een veegbreedte van 2,3 meter. Met de kleine watertank wordt de weg voor het vegen eerst nat gemaakt. Het afval werd niet, zoals we nu gewend zijn, direct opgenomen, maar naar de kant van de straat geveegd.
De RABA V was van 1913 tot en met 1925 in productie. De watersproeier, met een capaciteit van 5.000 liter, in het museum stamt uit de jaren ’10 en was tot de jaren ’40 actief in Budapest. Hij is uitgerust met een 3,6 liter benzinemotor.
Het andere Hongaarse truckmerk was Csepel. In de jaren ’50 werd bij het ophalen vanvuilnis overgestapt van paardentractie en open karren naar deze half gesloten trucks. De vuilnisbaken werden hier door sterke mannen met de hand in geleegd. Naar hedendaagse begrippen kon er niet veel mee: 4 kubieke meter en maar 3,2 ton aan laadvermogen.
De wat oudere Nederlandse lezers zullen de Verro City misschien ook nog wel herkennen. Vanaf 1965 werden deze zelfrijdende veegmachines in Budapest ingezet. Met een veegbreedte van 1,65 meter kon deze Zweedse machine 20.000 vierkante meter per uur weer netjes krijgen.
In 1963 kwam de zelfrapende Reis veegmachine in het wagenpark. Deze aanhangwagen werd aangedreven door het trekkende voertuig, bijvoorbeeld een Unimog. De veegbreedte is 2,1 meter en hij kan maar liefst 50.000 vierkante meter per uur schoon krijgen.
De Bedford TM als vuiniswagen was ook nieuw al een zeldzaam en opvallend gezicht, zeker in Hongarije! Erg leuk dat zelfs de boekjes bewaard zijn gebleven.
LIAZ 706 van de winterdienst.
Een andere westerse import is deze Steyr 91, maar door de sterke bad die Oostenrijk en Hongarije ook na het optrekken van het ijzeren gordijn hielden, is deze vuilniswagen een stuk algemener. Toen ik 10 jaar geleden in Hongarije was zag ik deze in kleinere steden nog gewoon aan het werk en het zou me niets verbazen als dat nu nog het geval is.

Mijn persoonlijke favoriet uit de FKF collectie is de RABA F26. De cabine kennen wij vooral van de DAF 2800. Onlangs beweerde een zelfbenoemde kenner op facebook nog dat dit model een DAF-licentiebouw is, maar dat is natuurlijk klinkklare onzin. Motoren kon DAF zijn maar was meestal MAN. Assen en chassis waren eigen ontwikkeling. RABA heeft hierna nog cabines van MAN en Foden gebruikt, anno 2021 worden Renault cabines toegepast door de fabrikant, die dus nog steeds bestaat!
Oldtimer? Valt best mee, FKF kocht deze KrAZ 255in 1987 voor inzet bij extreme sneeuwval.
Als ik het goed heb werd deze Bedford TL ingezet door afdeling wegenonderhoud.
LIAZ 110.850 met Karosa SA-8 watersproeier uit 1986.
Ideaal zo’n Unimog. In de lente, zomer en herfst trek je er een Reis veegmachine mee, in de winter kun sneeuw schuiven en zout strooien.
De Skoda 706 ROKzou het pronkstuk van de collectie moeten zijn, helaas nu onder zeil in afwachting van betere tijden.
ZIL 130 met zoutstrooier, sneeuwschuiver en rolborstel.

Nagyon köszönöm az FKF -nek és különösen Ráduly Adriennnek és Kulich Juliannának!!