Voor het eerst in de tachtigjarige geschiedenis van Spaansen, rijd er nu een electrische vrachtwagen rond in de bekende rode kleur met witte strepen. Zoals dat gaat bij familiebedrijven, worden er vaak verhalen opgehaald over vroeger, en tegelijkertijd weet men heel goed dat stilstand gelijk staat aan achteruitgang, dus moet er nagedacht worden over de toekomst, over nieuwe producten en technieken. Ja, dus ook over nieuwe vrachtwagens die geen diesel meer gebruiken.
Er werd gekozen voor een Mercedes-Benz eActros 600. Op papier goed voor 500 kilometer actieradius, uit 621 kWh, wat is verdeeld over 3 accupakketten. Die volgens dezelfde folder in slechts 30 minuten weer tot 80% zijn vol geladen. En al die techniek gaat dan ook nog eens minstens 1,2 miljoen kilometers lang mee. Is dat echt zo, of kunnen de verbruikscijfers net als bij de dieselvoertuigen, toch een beetje afwijken van de papieren werkelijkheid? Er is maar 1 manier om daar achter te komen.
Na een verbouwing van het terrein in Winkel, waar behalve een laadpaal ook een accupakket geplaatst werd, en het inkleuren van de trekker, kreeg chauffeur Maurice de sleutels overhandigd. Aan hem de schone taak om in de praktijk te testen of de gegevens uit de folder kloppen.
Zijn eerste indruk is heel erg goed. De auto rijdt fantastisch, zo zegt hij. Het is stil, de Benz is sterk, je bent omringd met comfort en luxe. Dan gaat het niet alleen over de verwarming in de fijn beklede stoel, aanwezigheid van een koelkast of een dubbel bed. Het optrekken zonder ronkende motor onder de stoel, in een rechte lijn naar de 80 km/h accelereren zonder een wisseling in de versnelling te voelen, dat is fantastisch. Er zit een standairco op, net als natuurlijk een trits aan veiligheidssystemen die waarschuwen voor witte lijnen, beweging in dode hoeken en langzamer rijdende voorliggers. Mocht het toch fout gaan, en de combinatie raakt bij een ongeval betrokken, dan zit er een grote gele noodknop in het dashboard, waarmee alle elektrische systemen worden uitgeschakeld. Hopelijk hoeft die niet getest te worden. Wat wel is getest, is de muziekinstallatie. Op de neus prijkt de tekst ‘The sound of silence’, niet alleen passend bij de aandrijflijn van de auto, in de versie van Disturbed is het een favoriet nummer van Maurice. Niets mooier dan met die muziek aan richting de horizon de glijden. Al valt met het ontbreken van een dieselronkje wel op hoeveel geluid zo’n combinatie maakt. De ruis van de wind rondom de cabine, het rubber over het asfalt, een rammeltje in de trailer of een klapperende spanband, voorheen werd dat overstemd door de motor, nu pas merk je hoe stil een elektrische auto eigenlijk níét is.
Glijd je met een volle accu en een volle cascotrailer richting de horizon, dan is het na ongeveer 400 kilometer tijd om af te slaan richting een laadpaal. Het is nu vooral casco-werk (betonnen wanden voor de woningbouw) wat ermee wordt gedaan. Om een bak zand achterover te kunnen kiepen, is een PTO nodig. Het inbouwen daarvan blijkt net iets anders te zijn dan een standaard PTO bij een dieseltrekker. Het verbruik ligt volgens de dagteller op zo’n 118 kWh per 100 kilometer. Uit de batterijen kun je 600 kWh daadwerkelijk gebruiken, vanwege technische redenen blijft er altijd een beetje lading in zitten. Het zou betekenen dat je in theorie 508 kilometer ver kunt komen, maar dan moet je wel zeker weten dat er precies daar een werkende laadpaal staat.
De computer maakt een inschatting hoe groot de actieradius is, beter is het om naar het percentage van de accu te kijken, zo is de ervaring nu. De computer berekent aan de hand van de rijstijl, gewicht en beschikbare stroom hoe ver je nog kunt rijden. Wanneer je de volle trailer op een bouw zet, en omwisselt voor een lege trailer die terug naar de fabriek moet, of andersom, dan kan de computer dat niet altijd bijbenen in de berekening. Rijd je met een kieptrailer de hele dag hetzelfde rondje, dan zal de computer wel in de war raken. Binnen een halve minuut is de rugzak vol, een stukje rijden, en binnen een minuut is er weer 25 ton uit. Voor de chauffeur zal het makkelijker worden om in te schatten hoeveel percentage batterij een rondje kost, en na hoeveel vrachten je dus een laadpauze moet inlassen. Ook de storm van de afgelopen weken zorgde voor wat extra spanning. De trekker heeft nogal een oppervlakte wat tegen de wind in geduwd moet worden, bij bovengemiddeld harde tegenwind gaat het bereik sneller achteruit. Gelukkig hebben accessoires zoals verlichting, verwarming en standairco een aparte accu, waardoor die vrijwel geen invloed hebben op de actieradius. Ook de toepassing van camera’s in plaats van spiegels, scheelt weer iets in het oppervlakte en daarmee verbruik.
Oja, dat laden dus. Een volledige dag werken op één acculading, is niet haalbaar met het werk dat er nu mee gebeurt. Daar komt de grootste uitdaging van het elektrisch rijden: waar zijn de laadpalen? Er is een ecotrucker-app, helaas valt die nogal tegen. Zo staan er bijvoorbeeld ook adressen in waar je met een vrachtwagen niet mag komen, of waar je alleen met een losse trekker naartoe kunt rijden. Vooral midden in het land zijn de palen dun gezaaid, zo is de ervaring nu. En heb je er eentje gevonden, dan is het ook afwachten hoe lang je daar staat. Van 20% tot 80% laden in 30 minuten klinkt mooi, de auto zal het ongetwijfeld makkelijk aankunnen. In de praktijk ben je afhankelijk van hoeveel stroom er uit het snoer komt. Sta je met meerdere (personen)auto’s te laden, dan zie de snelheid inzakken. In plaats van de standaard 30 of 45 minuten pauze waarbij je niet over het werk hoeft na te denken, ben je nu meer aan het rekenen hoeveel je nog moet bijladen om het volgende adres, of het thuishonk te kunnen halen.
Mercedes doet er wel alles aan om je te helpen thuis te komen. Je kan de navigatie een route laten maken langs laadpunten bijvoorbeeld, of je selecteert een meer zuinige rijmodus. Er is keuze uit range, economy en power. Zoals de naam doet verwachten, kun je met power de stenen uit de straat trekken, en heb je een piek van 804 pk, die door de elektromotoren direct op de achteras wordt gezet. Normaal gesproken beschik je over 536 pk, of 600 kw, vandaar de typenaam. In economy gaat het wat rustiger aan, en in range trekt ie voor geen meter, om het duidelijk te zeggen, maar kom je wel 20 kilometer verder dan in de power modus. Snel optrekken naar kruissnelheid en daar range selecteren, of rustig in economy door een dorp heen bewegen naar de nieuwbouw, het is een spel dat je in de loop van de tijd leert spelen. Wordt het echt spannend, dan schakelt de auto zelf vanaf 10% acculading de range modus in. En natuurlijk kun je kilometers terugwinnen door ‘op de motor’ af te remmen, waarbij de batterijen weer worden opgeladen. Het afremmen voor een rotonde geeft niet genoeg stroom om daarna weer te accelereren naar kruissnelheid, maar alles bij elkaar kun je er aardig wat bijsnoepen. Een dieselmotor verbruikt altijd, ondanks je manier van afremmen. Helaas is het vanuit de wetgeving nog niet mogelijk om dynamo’s op de trailerassen te plaatsen en ook die stroom te gebruiken.
In tegenstelling tot personenauto’s heeft de elektromotor meerdere versnellingen. Net als een verbrandingsmotor heeft een electromotor een ideaal draaimoment, het optimale punt waarop je verbruik het laagst is en de uitgifte van kracht het hoogst. Voor personenauto’s is de techniek te duur en omslachtig om in te bouwen, enkel Porsche heeft het gedaan bij de Taycan, zodat je met minder verbruik toch 200 km/h op de linkerbaan kunt rijden. Een vrachtwagen kost toch al meer, heeft meer ruimte, en moet veel meer gewicht meetorsen, waardoor de keuze voor versnellingen beter te verantwoorden is. De aandrijving gaat via de elektromotoren die direct op de achteras zitten. Dus geen tussenkomst van een versnellingsbak en aandrijfassen, zoals sommige andere merken toepassen. Dit scheelt in gewicht en ruimte, wat ook wel nodig is want de batterijen nemen aardig wat plek in tussen de wielen, en het gewicht van de trekker komt alsnog op 11 ton uit.
In Harlingen staat ergens een laadstation verstopt waar de kWh’s in hoog tempo uit het snoer komen. Maurice heeft gevraagd om die niet te noemen, het adres staat ook niet in de ecotrucker-app. Als hier teveel chauffeurs heen gaan, dan gaat het laden ook weer langer duren. De aanleg van een laadpaal op het eigen terrein in Harlingen, is nog gaande. Het makkelijkste is op de zaak in Winkel, waar de batterij na ongeveer 5 kwartier weer helemaal vol kan zijn. Omdat de aanschaf van de trekker inclusief accessoires zoals de laadpaal, toch best een investering waren, is het de bedoeling dat er dag en nacht met de Mercedes gereden gaat worden. Wanneer er meer inzicht is in de laadtijden, en hoe dit efficiënt in de rijtijden verwerkt kan worden, zal er ook een planning gemaakt worden voor de nachtchauffeur. Die dan weer op tijd terug kan zijn om te stekkeren, zodat de dagchauffeur met een volle batterij start. Gelukkig weten we uit de verhalen van vroeger, dat het werken met een nieuwe techniek altijd even zo’n klungelig aandoend opstartmoment nodig heeft, waarna het 9 van de 10 eigenlijk best goed blijkt te werken.
Tekst: Martha de Boer
Foto’s: chauffeur Maurice en Martha de Boer
Martha de Boer heeft dit in haar eigen tijd geschreven, en is er niet voor betaald.
Prachtige auto en een goed verhaal.